|
Ik ben geen arts en ik ben geen neuroloog. De informatie over de ziekte van Parkinson op deze website is gebaseerd op mijn eigen ervaringen. Bespreek de informatie, tips en adviezen met je behandelend therapeut of arts. Je bent zelf verantwoordelijk voor wat je met de informatie doet. |
Voedingssupplementen en de ziekte van Parkinson
Voedingssupplementen
Voedingssupplementen zijn geen vervanging voor een gevarieerde evenwichtige voeding en een gezonde levensstijl. Start altijd met een lage dosering van het voedingssupplement, omdat het kan voorkomen, dat je er allergisch voor bent. Neem voedingssupplementen in tijdens het eten, dan worden ze beter opgenomen, tenzij anders voorgeschreven door een arts, of wanneer het verrmled staat op de verpakking. Overschrijd de aanbevolen dosering niet, tenzij voorgeschreven door een arts. Gebruik alleen die voedingssupplementen, die je echt nodig hebt. In tijden van ziekte kun je geneigd zijn te denken: "baat het niet, schaadt het niet", omdat voedingsupplementen onschuldig lijken en zonder recept te koop zijn. Een overdaad aan voedingssupplementen vermoeit het lichaam. Let ook op wanneer je meerdere verschillende voedingssupplementen tegelijkertijd inneemt. Soms belemmert de opname van het ene de werking van de andere. Wanneer je voedingssupplementen en medicijnen tegelijkertijd inneemt kan er interactie ontstaan, waardoor medicijnen of voedingssupplementen dan minder of niet worden opgenomen. Wanneer je de keuze hebt kies dan voor meerdere kleine doseringen verspreid over de dag in plaats van een hoge dosering ineens. Mijn advies is dan ook om het gebruik van voedingssupplementen altijd te bespreken met je arts of therapeut.
AlfaliponzuurAlfaliponzuur heeft een antioxidante werking die een rol kan spelen bij het voorkomen van zenuwbeschadiging. Alfa liponzuur geeft bescherming door voorkomen van te lage glutathion. Het verbetert de bloedtoevoer naar de hersenen en verbetert de geleiding van zenuwimpulsen. Het is goed voor de lever. Het beschermt tegen vrije radicalen en helpt het lichaam te ontgiften. Het moet met voedsel worden ingenomen [2] pag. 40 en [3]. Liponzuur komt voor in aardappelen, avocado, broccoli, bruine bonen, doperwten, kastanjes, knolselderij, pompoen, rode bieten, sperziebonen, spinazie, spruitjes, tomaten en wortelen [4] pag. 422-423. | |
Aloë veraDe gel die uit de dikke vlezige bladeren wordt gewonnen van de aloë vera bevat vitamine A, B, C en E, calcium, aminozuren voor eiwit opbouw en enzymen die voor het spijsverteringskanaal van belang zijn [5]. De pure Aloë Vera verzacht de meeste uiteenlopende klachten en kan de oorzaken ervan bestrijden. De meest bekende toepassingen van aloë vera bij de ziekte van Parkinson zijn [5]:
Ik gebruikte Aloepure van Energetica Natura. |
Aloë Vera drank |
Artisjok-RammenasArtisjok-Rammenas ondersteunt de lever bij het elimineren van gifstoffen en schimmels, waaronder bijvoorbeeld Candida Albicans overgroei uit het lichaam. Het gebruik is 2 x daags 1 tablet bij voorkeur op een lege maag. Je kunt het gebruiken gedurende ongeveer 3 maanden. Na 2 maanden 1 stopweek inlassen en daarna nog 1 maand 1 x daags.Ik kocht Artisjok-Rammenas op http://www.koopjesdrogisterij.nl. |
Artisjok-rammenas tabletten |
AstaxanthineAstaxanthine is een antioxidant die ontstekingen remt en pijnstillend werkt. Het is werkzaam in alle delen van het lichaam, inclusief de ogen en de hersenen. Astaxanthine is bovendien een effectief inwendig zonnebrandmiddel, dat als antioxidant de huid beschermt tegen schade door blootstelling aan UV-licht [7] pag. 186. Omdat de stof oplosbaar is in vet kan deze het beste na een vethoudende maaltijd worden ingenomen [8], [9], [10] en [11]. Dyspepsie (bovenbuikklachten zoals misselijkheid, overgeven, maagpijn, gasvorming, boeren, zuurbranden, vol gevoel in de maag) kan het gevolg zijn van kolonisatie van de maag met de heliobacter pylori bacterie. Astaxanthine gaat dyspepsie en maagontsteking door infectie met de Helicobacter pylori tegen. Astaxanthine is een veel krachtiger antioxidant en vrije radicalenvanger dan andere vetoplosbare antioxidanten zoals vitamine E en verwante carotenoïden. Onderzoekers toonden in een Australische klinische studie uit 1999 aan dat proefpersonen met een Helicobacter-infectie en dyspepsie opknapten door 3 weken 40 mg astaxanthine per dag te gebruiken [12]. Vele studies − waaronder ook verscheidene klinische onderzoeken − bewijzen dat het heilzaam kan werken bij een groot aantal aandoeningen die met veroudering samenhangen. |
Productie van astaxanthine |
Betaïne & pepsineMaagzuur heb je nodig om:
Net zo lang, totdat je last krijgt van brandend maagzuur. Neem de volgende maaltijden dan weer 1 capsule minder. Na verloop van tijd zul je ook bij die lagere dosis een brandend gevoel krijgen. Verminder de dosis dan weer. Bouw op deze manier het gebruik af, totdat je maag weer geleerd heeft genoeg maagzuur aan te maken. Wanneer je liever geen supplementen gebruikt kun je er ook voor kiezen citroensap te drinken voor de maaltijd of je kunt sole gebruiken. Sole kun je gemakkelijk zelf maken, door het oplossen van zeezout of Himalaya zout in water. Blijf zout toevoegen totdat je ziet dat het water geen zout meer op neemt. Het mengsel wat dan ontstaat heet sole. Van dit mengsel neem je vervolgens 1 theelepeltje wat je aan een glas gewoon water toevoegt. De sole plus het gewone water drink je dan vervolgens een half uur voor het ontbijt op. Sole, een zoutoplossing, is een onderdeel van maagzuur. Door dit extra toe te voegen ga je meer maagzuur aanmaken. |
Betaïne & pepsine om de maag te ondersteunen bij de vertering vankoolhydraten, vetten en eiwitten |
Bilzekruid (hyoscyamus niger)Dit wordt in de homeopathie gebruikt bij ouderdoms-Parkinson tegen trillen, beven, verhoogde spierspanning en kramp. Bilzekruid heeft een natuurlijk biologisch gebruik rustgevende werking op het parasympathisch zenuwstelsel. wat ontspringt op de plek van het centrale zenuwstelsel en doorloopt tot in het ruggenmerg. Het is verantwoordelijk voor de regulering van interne organen en hormoonklieren. De nervus vagus is het belangrijkste onderdeel van de parasympathicus. Bilzekruid beïnvloedt de vagale tonus en daarmee het hartritme.De plant zelf is zeer giftig en geeft hallucinaties bij gewoon gebruik. Bilzekruid kent alternatieve namen zoals dolkruid, malkruid, zwijnenboom, hennebloemen en belledonne. Dol- en malkruid verwijzen naar de staat van gekte die bereikt werd door mensen die thee van deze plant dronken. Hennebloemen heeft te maken met ´heen gaan´. Het nuttigen van deze plant kende niet zelden een dodelijke afloop. Bilzekruid heeft een bewezen pijnstillende en ontspannende werking. Het middel bestaat in verschillende homeopatische potenties (verdunningen). Een homeopatisch arts of therapeut kan het je voorschrijven. | |
BoswelliaBoswellia is een vertakkende boom die van oorsprong voorkomt in de heuvelachtige gebieden van India. Boswellia is een natuurlijke pijnstiller en draagt bij tot:
|
Boswellia |
Co-enzym Q10De belangrijkste functie van co-enzym Q10 is die van cofactor voor verschillende belangrijke omzettingsstappen in de energieproductie in de cel. Het is ook belangrijk als antioxidant. Volgens de orthomoleculair arts remt het de progressie van de ziekte van Parkinson. Ik koop dit bij Eurapon, omdat dit in Nederland niet te koop is voor 93,95 Euro per flesje + 18 Euro verzendkosten (prijs van 16-07-15). Co-enzym Q10 wordt het beste geabsorbeerd wanneer het met voedsel wordt ingenomen. IJzer en seleen gaan de opname van het co-enzym Q10 tegen. Wanneer je ijzer, seleen en Co-enzym Q10 als voedingssupplement gebruikt, gebruik die dan niet samen [2] pag. 333 en [4] pag. 38 en 129-135. |
Sanomit Q10 |
DPP-IV Optimum of DPP-IV GoldHet DPP-IV enzym is een multifunctioneel eiwit met meer dan 65 functies. Het is vooral actief op de membranen van diverse lichaamscellen. Door de exorfinen af te breken beschermt het DPP-IV enzym de endorfine receptoren tegen een opioïde belasting. Deze belasting zorgt er namelijk voor dat er na verloop van tijd een endorfine resistentie ontstaat. Op deze manier beschermt het DPP-IV enzym andere functies van het endorfine-systeem zoals de werking van dopamine, insuline, cortisol en de immuuncellen. Andere functies zijn: DNA en celherstel, immuun regulatie, preventie van kanker, bescherming tegen histamine en allergieën, etc. Voor goed werkende lichaamsfuncties is in feite een optimale combinatie van bovenstaande stoffen nodig [13].DPP-IV Optimum Gold kan er voor zorgen dat medicijnen, die Levodopa bevatten, zoals Sinemet en Madopar, minder goed werken. |
DPP IV Optimum Gold van Exendo |
D-riboseD-ribose is een enkelvoudige suiker of monosacharide en is onderdeel van adenosinetrifosfaat [ATP]; een substantie die de lichaamscellen gebruiken voor de energieopwekking. In principe kan ribose in de lichaamscellen uit glucose worden geproduceerd, maar de enzymatische stappen verlopen langzaam. Als gevolg daarvan wordt ribose slechts mondjesmaat aangemaakt. Door ziekte, grote fysieke inspanning of stress kan er een tekort ontstaan [32]. Gebruik D-ribose liefst niet op een nuchtere maag. De werking van D-ribose wordt versterkt wanneer je deze samen gebruikt met co-enzym Q10 en creatine. Ik gebruik D-ribose van Body & Fit. |
D-ribose van Body & Fit |
Ginkgo BilobaHiervan wordt beweerd dat het de doorbloeding van de hersenen bevordert, zodat de zenuwcellen goed worden gevoed. Het stimuleert de bloedtoevoer in de ledematen en hersenen doordat het de elasticiteit van alle bloedvaten in het lichaam regelt. Het heeft ook antioxidante eigenschappen. Het helpt de bloedtoevoer naar armen en benen en helpt bij pijn, kramp en zwakte door vernauwde slagaderen in de benen [2] pag. 88-89 en 333, en [14].Ginkgo biloba kan gebruikt worden bij vormen van de ziekte van Parkinson, die (mede) ontstaan door vernauwde bloedvaten in de hersenen en wordt met name gebruikt om de bloedtoevoer naar het hoofd te verbeteren. Ginkgo biloba kan verder goed werken bij migraine, geheugenverlies, depressiviteit en problemen met het gehoor en het zicht (mits veroorzaakt door een slechte bloedsomloop). Er bestaat ook ginkgo biloba thee. |
Ginkgo Biloba |
GinsengGinseng heeft anti-oxidante eigenschappen. Het stimuleert het immuunstelsel en werkt beschermend bij negatieve invloeden door stress. Het helpt ook bij chronische vermoeidheid. De Chinese ginseng is geschikter voor mannen bij impotentie en vruchtbaarheidsproblemen. Siberische ginseng lijkt beter voor vrouwen met een onregelmatige menstruatie. Amerikaanse ginseng wordt toegepast bij spijsverteringsproblemen. De dosering hangt af van het doel waarvoor je het gebruikt. Begin met een lage dosering en voer deze langzaam op. Las na 2 tot 3 weken een stopweek in. Wanneer je ook vitamine C-supplementen gebruikt, zorg er dan voor dat tussen de inname hiervan minstens 3 uur zit. Neem ginseng niet in met voeding die rijk is aan vitamine C. [2] pag. 90-91 en [15] pag. 59. |
Ginseng |
KrillolieKrill is een zeekreeftje van ongeveer 3 cm lang en leeft in de zeeën rondom Antarctica. Krill eet algen die rijk zijn aan omega-3 rijke wordt op zijn beurt opgegeten door vissen. Krill staat onderaan in de voedselketen en wordt gevangen in de schone wateren rondom Antarctica. Krill olie is hierdoor vrij van kwik, PCB’s, zware metalen en andere toxines. Bovendien is het duurzaam en milieuvriendelijk. |
Meganyctiphanes norvegica; een voorbeeld van krill |
LecithineLecithine versterkt de lever. Het helpt de lever van kankerpatiënten met chemotherapie om gifstoffen uit te schakelen. Lecithine vind je vooral in avocado, eidooiers, groene erwten, mais, pinda's, sojabonen [2] pag. 118-119 en [16] pag. 473. |
Veel lecithine in avocado's |
MediwietolieIn dit Youtube filmpje kun je zien, dat het bij onder meer Ehrald Kooy werkt. Helaas kan het bij het gebruik van bepaalde preparaten zo zijn, dat als je het lange tijd gebruikt, je de dosering steeds meer moet ophogen om dezelfde werking te hebben, waardoor je er dan ook high van kunt gaan worden. Bovendien wordt het dan ook duur in gebruik en er is geen ziektekostenverzekering, die dit dekt (in 2017). Tegelijkertijd kan het voor andere mensen juist erg goed werken. Zeker voor mensen, die veel pijn hebben en bij wie niets werkt kan dit een oplossing zijn. Voor meer informatie over mediwietolie kun je contact opnemen met de Stichting Mediwiet met als contactpersoon Wernard Bruining.Zelf gebruik ik momenteel (vanaf 30-8-2017) CBD olie van Optima. Het werkt voor mij goed. Ik gebruik 3 x 3 druppels per dag. |
Mediwietolie |
MelatonineMelatonine helpt bij slaapproblemen. Melatonine bevordert de diepte van de slaap [24]. Melatonine is niet alleen maar een slaapmiddel maar heeft bij regelmatig gebruik de volgende voordelen:
|
Melatonine helpt bij slaapproblemen |
Mucuna PruriënsHier heb ik ervaring mee en ik had hier vele jaren baat bij. Neurologen zijn meestal bereid het voor te schrijven, vooral wanneer je niet goed op de standaard Parkinson-medicatie reageert. In deze twee filmpjes vind je meer informatie hierover:
Sommige mensen worden licht misselijk van het gebruik van het poeder en gebruiken om die reden liever de capsules. Het poeder gebruikte ik als ik een minder goede dag had. Ik had veel baat bij het gebruik van Mucuna Pruriëns. Bij lage dosering heeft het vrijwel geen bijwerkingen. Bij hogere doseringen kun je last krijgen van de volgende bijwerkingen (English): opgeblazen gevoel, gasvorming in de darmen en misselijkheid. Zie ook dit artikel van IOCOB over het ayurvedische preparaat Mucuna Pruriëns en dit artikel van IOCOB over de achtergrond van Mucuna Pruriëns. Volgens Laura K Mischley's boek: "Natural therapies for Parkinson's disease", pag. 96 kun je Mucuna Pruriëns beter niet gebruiken naast Monoamine Oxidase Inhibitors (MAOI). Voorbeelden van MAOI-medicijnen zijn selegiline (Carbex, Deprenyl, Eldepryl, Zelapar), rasagiline (Azilect), isocarboxazide (Marplan), phenelzine (Nardil) en tranylcypromine (Parnate). Wanneer je een van deze medicijnen gebruikt naast Mucuna Pruriëns, dan kan dit leiden tot een hoge bloeddruk, die je in extreme gevallen zelfs fataal kan worden. Wanneer je Mucuna Pruriëns gebruikt of wilt gaan gebruiken, raad ik je aan dit altijd te bespreken met je neuroloog [19]. | Mucuna Pruriëns in bloeiMucuna Pruriëns - de bonen |
Niacinamide Adenine Dinucleotide (NADH)NADH wordt ook vaak aangeraden door orthomoleculair artsen en mesologen bij de ziekte van Parkinson [1]. Als precursor voor onder meer de neurotransmitter dopamine kan NADH steun bieden bij de ziekte van Parkinson.Beschadigingen aan cellen en DNA worden beschouwd als de aanleiding voor neurodegeneratieve ziekten als Parkinson. Onderzoek heeft aangetoond dat de oxidatieve vorm van NADH een belangrijke rol speelt bij het DNA-reparatiesysteem. Als belangrijkste drager van elektronen in de oxidatie van moleculen kan NADH vrije radicalen wegvangen, ook wanneer deze al aan DNA of een ander biomolecuul zijn gebonden. Hoe meer NADH aanwezig in het lichaam, en vooral ook in de hersenen, hoe beter het DNA-reparatiesysteem werkt. Eigenschappen van NADH
| NADH |
PEA (natuurlijke pijnstiller) + vitamine B-complexPea Pure of Normast is een ontstekingsremmer en een lichaamseigen stof, die prima naast medicatie kan worden ingezet [20]. Terwijl de tot nu toe bekende pijnstillers altijd een lichaamsfunctie blokkeren, bevordert palmitoylethanolamide daarentegen het eigen natuurlijke herstelvermogen van het lichaam. PEAplex bevat naast PEA ook verschillende vitamines B. Let op, dat je hierdoor niet te veel vitamine B6 binnenkrijgt. Een te hoog vitamine B6 is schadelijk voor je gezondheid. Vitamine B6 zit veel in multi-vitamine- en multi-mineraalsupplementen en hierdoor kan het te hoog worden. PEA-Plex is verhoudingsgewijs duur en bevat vaak te weinig PEA om adequate pijnvermindering te geven. Neem het in tijdens of na de maaltijd voor maximale opname. | PeaPlex |
Pea Pure: natuurlijke pijnstillerPalmitoylethanolamide (PEA) heeft drie hoofdfuncties in het lichaam: celbescherming, ontstekingsremming en pijnstilling. Pea Pure of Normast is een ontstekingsremmer en een lichaamseigen stof, die prima naast medicatie kan worden ingezet [20]. Deze bijzondere stof heeft een werkingsmechanisme, dat aansluit bij ons lichaamseigen biologisch mechanisme. Dat mechanisme is verwant aan de werking van pijnstillers, maar kent niet de problemen daarvan. In tegenstelling tot alle andere bekende pijnstillers, dringt Pea Pure door tot de kern van de cel, en beinvloedt daar een zogenaamde kernreceptor. Terwijl de tot nu toe bekende pijnstillers altijd een lichaamsfunctie blokkeren, bevordert palmitoylethanolamide daarentegen het eigen natuurlijke herstelvermogen van het lichaam. In totaal zijn er inmiddels in Europa bijna een miljoen patienten behandeld met Pea Pure en steeds bleek dat de stof veilig is en makkelijk gebruikt kan worden naast andere middelen [34]. Neem het in tijdens of na de maaltijd.Ik heb het zelf een tijdje geprobeerd en nam toen 1 capsule per dag. Dit hielp niet en toen heb ik er afstand van genomen. Onlangs ontdekte ik dat die dosering veel te laag is geweest om enig merkbaar effect te geven. Vanaf 18-9-2017 gebruik ik 32 capsules van 400 mg per dag op advies van mijn therapeut en dat heeft wel effect. Vanaf 5-10-2017 gebruik ik 19 capsules en vanaf 18-10-17 gebruik ik 15 capsules per dag. Ik gebruik zelf PEA Strong van Golden Naturals. Voor de aanbevolen dosering, zie [35]. | PeaPure |
ResveratrolResveratrol komt in de schil van rode druiven voor, en dus ook in rode wijn. Resveratrol behoort tot de polyfenolen en heeft een antioxiderende werking. Canadese wetenschappers gebruikten resveratrol om neuronenceldood te verhinderen die door ontsteking wordt veroorzaakt. Zij concludeerden dat: "resveratrol supplementen een neuro protectief effect op het chemisch veroorzaakte model (rat met de ziekte van Parkinson) had en deze bescherming verwant is met de verminderde ontstekingsreactie" [22]. Dr. Perlmutter raadt ook het gebruik van resveratrol aan [24], [25] en [6]. Het gebruik van resveratrol is de laatste tijd omstreden.
Bovendien komt de resveratrol in voedingssupplementen uit de Japanse duizendknoop en dus niet uit de schil van druiven en dan is het de vraag of het hetzelfde effect heeft. | Rode wijnJapanse duizendknoop |
Rhodiola RoseaRhodiola Rosea, ook wel rozenwortel genoemd, kan zorgen voor meer dopamine en serotonine in het lichaam. Het helpt onder andere de hypothalamus en de bijnieren bij de aanmaak van deze hormonen. Rhodiola verbetert ook het transport van de voorlopers van serotonine naar de hersenen toe. Zo heeft rhodiola een een positieve invloed op depressiviteit, aangezien deze vaak wordt veroorzaakt door een tekort aan serotonine. Er wordt gezegd dat Rhodiola kan zorgen voor 30 procent meer serotonine in het lichaam [30]. Mocht je dit gaan gebruiken, begin dan altijd met een lage dosering en bouw het langzaam op. Ik gebruik Rhodiola Rosea van Solgar; 3 x daags vanaf mei 2015 en vanaf mei 2016 1 x daags. | Rhodiola Rosea |
St. JanskruidSt. Janskruid wordt vaak gebruikt bij depressiviteitsklachten. Het werkt daarnaast ontstekingsremmend. Als massageolie werkt het verwarmend bij stijve spieren [27] en [31]. helpt bij slapeloosheid, steunt het zenuwstelsel en heeft een kalmerende werking. St, Janskruid thee verlicht zenuwklachten, zoals depressies en angstaanvallen. Het belangrijkste actieve ingrediënt is hypericine, waardoor er meer zuurstof naar de hersenen gaat, wat de totale energie verbetert. Het wordt ook van harte aanbevolen voor mensen, die na een zware emotionele schok, zoals het verlies van een partner of ander familielid of echtscheiding in een depressie terechtkomen. Daarnaast helpt het bij stemmingswisselingen in de menopauze en bij concentratieproblemen. Let op: Het gebruik van st. Janskruid thee kan lichtgevoeligheid veroorzaken. Mensen die gevoelig zijn voor licht, bijvoorbeeld mensen met een lichte huid, kunnen las krijgen van huidirritatie of een zonne-allergie. Er bestaat ook St. Janskruid thee. | St. Janskruid |
VisolieOmega 3-vetzuren uit vette vis en visolie kunnen de zenuwen voeden, waardoor het dopaminegehalte kan stijgen. Omega 3-vetzuren remmen ontstekingen. In vette vis zit het hoogste gehalte aan visolie. Aangeraden wordt om twee keer per week vette vis te eten en indien dit niet lukt, 450 mg visolie in capsulevorm. Koop niet te veel visolie tegelijk, omdat het snel bederft. Controleer altijd de houdbaarheidsdatum. Het is het beste om visolie in de koelkast te bewaren. Let op: te veel visolie is ongezond, gebruik niet meer dan de aanbevolen dosering. | Visolie |
ZilverkaarsWerkt ontstekingsremmend en verlicht spierpijn. Zilverkaars wordt ook gebruikt als remedie tegen opvliegers, een droge vagina, menstruatiekramp en andere overgangsklachten. Het is ook doeltreffend bij oorsuizingen [2] pag. 190-191 en [26]. | Zilverkaars |
Bronnen
[1] "NADH verhoogt de vitaliteit en geestelijke energie", www.mens-en-gezondheid.infonu.nl.
[2] "Gids voor vitaminen, mineralen en kruiden, veilig en gezond gebruik van voedingssuplementen" van Reader's Digest, 2001. Op pag. 332-333 staat een overzicht met aanbevolen supplementen bij de ziekte van Parkinson.
[3] "Alfaliponzuur", Natura Foundation, Download als PDF.
[4] "Vitaminen en mineralen, spiegels van de ziel, deel 1", Truus Hartsink en André Schaap, 2000.
[5] "Aloë vera", www.benseng.com.
[6] "Het glutengevaar", David Perlmutter, 2013, 272 pag..
[7] "Gezond met voedingssupplementen", Dr. Gert E. Schuitemaker, 2013, 305 pag..
[8] "Cognitive benefits of BioAstin Natural Astaxanthin", Download als PDF.
[9] "Astaxanthine, an eye opener", S. Slob-Verkaik, Download als PDF.
[10] "Astamax, multitarget algensupplement", Vitals, Download als PDF.
[12] "Voedingsadviezen bij Heliobacter pylori", www.natuurdietisten.nl.
[13] "Het DPP-IV enzym", www.exendo.be.
[14] "Ginkgo Biloba", Natura Foundation, Download als PDF.
[15] "Het groot vitaminenboek", Earl Mindell, 1985.
[16] "Vitaminen en mineralen, spiegels van de ziel, deel 2", Truus Hartsink en André Schaap, 2000.
[19] "Mucuna Pruriëns", Natura Foundation, Download als PDF.
[21] "Resveratrol in wijn: bron van eeuwige jeugd of nutteloos?", www.salusi.nl.
[22] "Resveratrol", www.naturafoundation.nl.
[24] "Melatonine", Natura Foundation, Download als PDF.
[25] "Melatonin in humans", www.nejm.org, 16 January 1997.
[26] "Cimicifuga racemosa", Natura Foundation, Download als PDF.
[27] "Hypericum perforatum", Natura Foundation, Download als PDF.
[28] "De ondersteuning van Boswellia Serrata bij IBD", www.natuurdietisten.nl.
[29] "Boswellia: veelbelovend bij reuma, colitis en oedemen", www.natuurdietisten.nl.
[30] "Rhodiola, een kruid dat werkt tegen stress en depressie", www.mens-en-gezondheid.infonu.nl.
[32] "D-ribose", www.naturafoundation.nl, Download als PDF, 24 december 2015.
[33] "NADH bij Parkinson", www.beyondmedicine.nl, 28 april 2017.
[34] "PEA", Natura Foundation, 30 augustus 2017, Download als PDF.
[35] "Gebruiksaanwijzing palmitoylethanolamide (PEA): wat het is en hoe te gebruiken", www.neuropathie.nu.